Umarła najstarsza uczestniczka Powstania Warszawskiego

1 sierpnia 2024 r. umarła najstarsza uczestniczka Powstania Warszawskiego, pani Barbara Sowa, pseudonim „Basia”. Umarła w wieku 106 lat. O jej śmierci za zgodą rodziny poinformowała ogólnopolska kampania BohaterON.

Pochodziła z warszawskiej rodziny o tradycjach patriotycznych. Ojciec Paweł Gettel był działaczem politycznym, a matka pracowała w Narodowym Banku Polskim. Pani Barbara studiowała w warszawskiej Szkole Głównej Handlowej. We wrześniu 1939 r. miała rozpocząć ostatni semestr nauki.
25 stycznia 1940 r. rodzona siostra Zofia Gettel wprowadziła ją do Związku Walki Zbrojnej (późniejszej Armii Krajowej). Otrzymała przydział do Sanitariatu IV Obwodu „Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, gdzie jej przełożonym był Szef Sanitarny Obwodu kpt. lek. Jan Zaborowski ps. „Andrzejewski”. Podczas okupacji brała udział w konspiracyjnych kursach pielęgniarskich oraz ukończyła tajną praktykę szpitalną u dr Janiny Bachańskiej – Kuźniecow ps. Jakub w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. W razie potrzeby pełniła także doraźnie funkcję łączniczki i „kolporterki”.

W czasie powstania początkowo prowadziła w piwnicach domu przy ul. Barskiej 5 prowizoryczny lazaret, w którym leżało przynajmniej kilkunastu ciężej rannych powstańców z ataków na Dom Akademicki i Antonin.
„Od 2-3 sierpnia działała na terenie tzw. Reduty Kaliskiej. Współorganizowała tam tymczasowy szpital w piwnicach zdobytego gmachu Polskiego Monopolu Tytoniowego przy ul. Kaliskiej 1 jako sanitariuszka pod kierunkiem dr. Janiny Bachańskiej – Kuźniecow i dr. Anatola Kuźniecowa. W kolejnych dniach z powodu nieustającego ostrzału szpitala powstańczego, który znalazł się w samym centrum zaciętych walk, wraz z sanitariuszkami ‚Romą’ i ‚Marysią’ ewakuowały rannych ze szpitala w Monopolu do mieszkań prywatnych przy ul. Jotejki 6 i 8. Transportowała też opatrunki i leki” – informuje w powstańczym biogramie Muzeum Powstania Warszawskiego.

„Po upadku dzielnicy przebywała w obozie tymczasowym na ‚Zieleniaku’, skąd skierowano ją do Pruszkowa. W drodze uciekła z transportu. Dotarła do Milanówka, gdzie ukrywała się, a jednocześnie usiłowała nawiązać zerwany przez wyjście z Warszawy kontakt z macierzystym szpitalem. Około 15 września dotarła do organizującego się w dworku p. Kapuścińskiej w Łuszczewie nowego szpitala polowego. Obsadę szpitala utworzyły sanitariuszki z ‚Reduty’ oraz lekarze, m. in. Jan Dembowski, dr Janina Bachańską-Kuźniecow i jej mąż dr Anatol Kuźniecow. Wkrótce personel szpitalny niósł szeroką opiekę dla rannych żołnierzy ‚Grupy Kampinos’ przywożonych z okolicznych miejscowości przez chłopów. Służbę medyczną zakończyła dopiero w sierpniu 1945 roku” – podaje MPW.

W jednym ze szpitali poznała żołnierza Stołpecko-Nalibockiego zgrupowania AK por. „Góry-Doliny” – Bernarda Sowę ps. „Bernard” – przyszłego męża. Zamieszkali we Wrocławiu w listopadzie 1945 roku. A ślub wzięli w Poznaniu 31 grudnia 1946 roku. Do urodzenia dzieci pracowała w Pafawagu, a od 1953 roku w zakładach energetycznych we Wrocławiu.

Odznaczono ją Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2018 roku, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Odznaką Weterana Walk o Niepodległość oraz Odznaką Pamiątkową Akcji „Burza”. Odeszła w czwartek 1 sierpnia 2024 r. nad ranem w wieku 106 lat. Jej pogrzeb odbył się 10 sierpnia. Requiescat in pacem!

Jacek Łukasik

10 sierpnia 2024